Реас Алексеевич Кулаковскай
(1914-1993)
Муус устар 8 күнүгэр Реас Алексеевич Кулаковскай төрөөбүтэ 110 сааһын туолар
Сахалартан бастакы удьуор суруйааччы. Аҕата Өксөкүлээх Өлөксөй.
Киэһэ аайы дьиэ-кэргэнигэр остуоруйалыыр үһү: «Остуоруйа барда!» – диэн баран, араас мүччүргэннээх, көрдөөх, толкуйдатар остуоруйалары кэпсиирин оҕолоро, сиэннэрэ ахталлар.
Бэлисипиэтинэн сылдьарын сөбүлүүрэ, күн аайы зарядкалыыра, тымныы уунан куттара.
Аҕата «Эрэйи аас, Реас» диэн IVс үйэҕэ дьон туһугар олоҕун толук биэрбит сибэтиэй Реас аатын биэрбит.
12 сааһыгар төгүрүк тулаайах хаалбыта. Эрэйи-муҥу билэн, бииргэ төрөөбүттэрин сүтэрэн, сотору-сотору үлэтэ суох хаалан, былаастан кынчарыллан, аҕата алҕаабытын курдук ордон, үөрэхтэнэн, үйэтин тухары учууталлаабыта.
Илии-атах оонньуутугар Саха сиригэр аатырбыт спортсмен, күүстээх саахыматчыт, өрөспүүбүлүкэ күрэхтэһиилэригэр кыттар ырыаһыт, артыыс, уһулуччулаах учуутал.
Аҕата Өксөкүлээх Өлөксөй уонна абаҕата И.Е.Кулаковскай-Оонньуулаах Уйбаан рукописьтарын, докумуоннарын хомуйан, бэйэтигэр баарын кистээн, харыстаан илдьэ сылдьыбыт.
Аҕатын курдук саха фольклорун хомуйуунан дьарыктанар эбит. Ол түмүгэр Таатта олоҥхоһуттарын олоҥхолорун, ырыаларын, кэпсээннэрин устубута кэлин бэчээккэ тахсыбыта.
1962 сыллаахха аҕатын 85 сааһын туолар үбүлүөйүгэр олорон, «арааһата, суруйарга дьэ сөп кэм кэлбит эбит» дии санаабыт, ол сылтан ыла бэчээттэнэр буолбут.
Суорун Омоллоон этэн турар: «Реас Алексеевич! Эн аҕаҥ миигин үөрэппитэ. Мин эйигин үөрэппитим. Оттон суруйууга мин эйигиттэн үөрэниэх курдук буолан бардым. Эн ис киирбэх, лоп курдук, оноолоох толкуйдаах, хоннохтоох суруйааччы буоллуҥ».
Сахалыы-нууччалыы саҥарар да, суруйар да тыла баайын, уус-уранын истибит, аахпыт киһи барыта сөҕөр-махтайар, кэрэхсиир эбит.
Саамай биллэр айымньыта – «Аҕам олоҕо» (1990), 11 сыл тухары суруйбут. Документальнай ахтыы сэһэҥҥэ суруйааччы А.Е.Кулаковскай көлүөнэтин, биир дойдулаахтарын, доҕотторун ахтыыларыгар олоҕуран, төрөппүт аҕатын – Өксөкүлээх Өлөксөй кыһалҕалаах дьылҕатын ойуулуур.
Бэйэтэ туспа, хатыламмат суоллаах-иистээх, тыллаах-өстөөх прозаик, поэт. Айымньылара барыта иитэр-үөрэтэр ис хоһоонноохтор диэххэ сөп. Оҕолорго аналлаах хоһооннору, кэпсээннэри таһынан, «Орто дойду олохтооҕо Ордьоот оҕонньор» диэн олоҥхо суруйбута.
Бу матырыйаалга Сандаара Кулаковская тус бырайыагынан «Саха сиринээҕи С.А.Новгородов аатынан «Айар» национальнай кыһаҕа» хомуллан тахсыбыт «Бииргэ ааҕыахха» кинигэттэн туһанныбыт.
